Let op! Nederland gaat op de schop
De regering heeft vergevorderde plannen voor een grondige verbouwing van ons land. “Naar analogie van de wederopbouw kunnen we spreken van de wederombouw van Nederland”, zegt minister Hugo de Jonge.
“De nationale ruimtelijke ordening in Nederland is terug”, schrijft Hugo de Jonge op 17 mei 2022 in een brief aan de Tweede Kamer. Het rijk “herneemt de regie” voor een “grote verbouwing van Nederland, met consequenties voor hoe landschappen, steden en dorpen (her)ingericht worden”https://deanderekrant.nl/nieuws/let-op-nederland-gaat-op-de-schop-2023-11-10
‘Nota ruimte’
In grote lijnen: de ‘grote verbouwing’ zal worden vastgelegd in de ‘Nota ruimte’. Het project valt nu onder de Nationale Omgevingsvisie (Novi) uit 2020, en zal deze op termijn vervangen. Onder de Novi lopen momenteel 22 nationale programma’s, die allemaal aanspraak maken op landgebruik. Het inmiddels beruchte Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) waar het stikstofbeleid onder valt, is slechts één van die programma’s.
Landbouwtransitie als gegeven
Energietransitie
De energietransitie op het land heeft niet alleen ruimte nodig voor zonne- en windparken, maar ook voor infrastructuur. De NOS meldde onlangs dat hiervoor één op de drie stoepen in Nederland opengebroken moet worden. De plannen worden als gegeven beschouwd, ondanks dat zich wereldwijd signalen opstapelen dat de ‘duurzame’ energietransitie niet haalbaar is: het elektriciteitsnetwerk kan de wiebelstroom niet aan, de energiekosten rijzen de pan uit voor burgers en ondernemers, en de kosten voor de aanleg van windparken stapelen zich dermate op dat investeerders zich terugtrekken.
Ruimte voor defensie
Opmerkelijk is dat de Contourennotitie op alle gebieden – in de natuur, op het platteland en in de stad – ruimte reserveert voor meer militaire activiteiten. In het document wordt gesteld: “De veranderde veiligheidssituatie door de oorlog in Oekraïne en door andere dreigingen heeft tot gevolg dat Nederland de komende jaren meer investeert in defensie.”https://deanderekrant.nl/nieuws/let-op-nederland-gaat-op-de-schop-2023-11-10
Defensie zet 51 bedrijven en gezinswoningen in Dalfsen op de sloopnominatie
ZWOLLE – 11 juni 2024. Niets vermoedend zaten boeren, burgers en gemeentelijke ambtenaren uit Overijssel gisteravond op een zorgvuldig georganiseerde bijeenkomst in Zwolle. De bijeenkomst, georganiseerd door het Ministerie van Defensie, ging over de ruimtelijke voornemens van Defensie in Overijssel. https://www.dalfsennet.nl/nieuws/482396/defensie-zet-51-bedrijven-en-gezinswoningen-in-dalfsen-op-de-sloopnominatie.html
Nieuwe landinrichting
Wat ontbreekt bij al deze plannen is een helder beeld van hoeveel hectare de verschillende transities en de landelijke verbouwing gaat kosten en wiens land herverdeeld gaat worden. Kemp: “De grote verbouwing gaat over enorm veel grond, en daar komen alleen maar claims bij. En die worden grotendeels afgewenteld op de landbouw.”
Novex-gebieden
Wie gaan de grote verbouwing uitvoeren? De regering heeft hiervoor de provincies aangewezen, maar ook zogeheten ‘Novex’-gebieden – regio’s waar dermate grote transitie-uitdagingen zijn dat deze niet zonder regie van het rijk opgelost kunnen worden. “Het betreft hier gebiedsontwikkelingen waar nationale opgaven in het fysieke domein dusdanig stapelen dat een gebiedsgerichte ordening en prioritering van verschillende nationale opgaven noodzakelijk is om te kunnen komen tot de gewenste herbestemming en/of ingrijpende herinrichting met behoud of versterking van de ruimtelijke kwaliteit”, aldus de Contourennotitie. Er zijn zestien Novex-gebieden aangewezen, die veelal provinciale en bestuurlijke grenzen doorkruizen. In deze gebieden is een “Rijk-regio governance opgezet” waarin een “duo van een Rijk- en regiovertegenwoordiger” de regie voert.https://deanderekrant.nl/nieuws/let-op-nederland-gaat-op-de-schop-2023-11-10
De rol van de Novex-regio’s is ondoorzichtig. Volgens de Contourennotitie is “Nederland opgebouwd uit een rijkgeschakeerde verzameling regio’s”. Wat er niet bij staat, is dat regio’s in de Nederlandse bestuursstructuur niet bestaan. Deze is opgemaakt uit rijk, provincie en gemeente. In deze lagen is dan ook de democratische verantwoording geregeld.
Het rapport Geef richting, maak ruimte, van De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur uit november 2021, waarschuwt dat vanwege de regionale samenwerkingsverbanden een democratisch tekort ontstaat. “Door de groei in het aantal regionale samenwerkingsverbanden worden afwegingen over beleid steeds meer op een andere plek gemaakt dan binnen de gemeenteraad of Provinciale Staten, en dus zonder gedegen democratische legitimatie.” Volgens dit rapport is het “regionaal bestuursniveau” niet goed georganiseerd en is er een wildgroei aan dit soort samenwerkingsverbanden, waarvan Nederland er 1284 telde in 2020.
Terwijl de regio voor de burger een ver-van-mijn-bed show is, biedt deze een platform voor bedrijven en ‘maatschappelijke instellingen’ (ngo’s) om hun invloed te doen gelden. Zij worden onder meer betrokken bij de ‘Regionale investeringsagenda’s’ (RIA’s). Bij provinciale bijeenkomsten zijn veel maatschappelijke organisaties nadrukkelijk aanwezig, stelt Van Marum. “Ze komen met stiften op een kaartje inkleuren wat er met andermans land gaat gebeuren. Boeren worden vaak pas uitgenodigd als de plannen er al liggen. Die krijgen vervolgens de keuze – waar wil je heen, ga je stoppen of omvormen.
Er is momenteel een hele groep door de Postcodeloterij gefinancierde natuurorganisaties actief om garnalenvissers uit de Waddenzee te krijgen. Het afschaffen van die economische activiteit, is dat in het belang van burgers?”
De regering heeft met de Contourennotitie ook een ‘participatieplan’ geformuleerd. Rotgers heeft er niet veel vertrouwen in: “De ministers en gedeputeerden van provincies hebben de mond vol van samenwerken, meepraten en vertrouwen. Vooral als er een tv-camera meedraait. In de praktijk zie je dat boeren plotseling een brief op de deurmat vinden, dat er opeens een kaart naar buiten wordt gebracht waarop ze zien wat de overheid met hun grond van plan is, of krijgen boeren lukraak het stempel piekbelaster opgeplakt. Niet omdat zij tot de grotere stikstofuitstoters behoren, maar omdat zij veel hectares natuur in de regio hebben.” De Andere Krant – Let op! Nederland gaat op de schop: Elze van Hamelen
Nationale aanpak
De nationale aanpak op het gebied van klimaatadaptatie gebeurt grotendeels vanuit twee programma’s: de Nationale klimaatadaptatiestrategie (NAS) en het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA). Daarnaast raakt ook het Deltaprogramma Zoetwater aan klimaatadaptatie. Door klimaatverandering krijgen we namelijk vaker te maken met droogte, waardoor we slimmer met ons zoetwater moeten omgaan. Op deze pagina lees je meer over deze drie landelijke programma’s.https://klimaatadaptatienederland.nl/beleid/nationale-aanpak/
Deltaplan met zeven ambities
Het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie werkt aan een klimaatbestendig en waterrobuust Nederland vanuit zeven ambities, en doet dat in een cyclisch proces. Dat betekent dat de resultaten en plannen vanuit de ambities eens in de zoveel tijd worden geëvalueerd en bijgesteld. De ambities staan beschreven in het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie. Hieronder zie je per ambitie een toelichting.
Datum: 28 maart 2024
Elze van Hamelen
Er vindt een ‘grote verbouwing’ van Nederland plaats waar burgers nauwelijks iets vanaf weten en geen inspraak in hebben gehad, heb ik aangetoond in een eerder artikel in De Andere Krant. Het was aanleiding voor het Zuid-Hollandse statenlid (inmiddels Kamerlid) Henk de Vree (PVV) om indringende vragen te stellen aan de provincie Zuid-Holland over de democratische legitimering van de besluitvorming. De antwoorden van de provincie stellen niet gerust. Maar wat zowel De Vree als de provincie missen is het grote plaatje: de verbouwing van Nederland komt niet uit de lucht vallen – hij komt voort uit internationale afspraken waar ook onze democratisch gekozen bestuurders niets over te vertellen hebben. https://deanderekrant.nl/nieuws/hoe-democratisch-is-de-grote-verbouwing-van-nederland-2024-03-28
Wanneer je de ambities van het kabinet leest, daalt het besef in dat de vermeende stikstofproblematiek peanuts is in vergelijking met de 22 landelijke plannen die aanspraak maken op landgebruik. Het is duidelijk dat die 22 projecten enorme impact zullen hebben op Nederland en dat er voor veel activiteiten helemaal geen plaats meer zal zijn. Vooral de landbouw en visserij zullen hard worden getroffen. Dat komt onder meer door een enorme uitbreiding van natuurgebieden en ‘natuurherstel’, die ertoe leidt dat 40 procent van Nederland zal worden ingericht als ‘natuur’, en door de ruimte die wordt opgeslokt door de ‘energietransitie’(windmolens, zonnepanelen, energie-infrastructuur)..
Verstedelijkingsbeleid
Elze van Hamelen (over het omgevingsplan)
De werkingssfeer van de Omgevingswet wordt bepaald door het kernbegrip fysieke leefomgeving. Dit is geen afgebakend begrip maar de wet bepaalt wel dat het gaat over bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, bodem, lucht, landschappen, natuur, cultureel erfgoed, werelderfgoed, dierenwelzijn, klimaat, welzijn, geur, milieu, duurzaamheid. Met deze wet zijn thema’s zoals bodem, water lucht, natuur, bouwen, klimaatadaptatie en energietransitie gebundeld in een wet. https://www.deanderekrant.nl/nieuws/omgevingswet-verstikt-nederland-2024-05-09
Binnenstadsvisie Groningen
Onder de noemer ‘Binnenstad 050 – ruimte voor jou’ werkt de gemeente Groningen, samen met veel betrokkenen, aan een grote hoeveelheid projecten die de binnenstad de komende jaren nog aantrekkelijker maken.
Begin 2016 heeft de gemeenteraad de binnenstadsvisie Bestemming Binnenstad vastgesteld. Dit is een document vol ambities en ideeën om de binnenstad van Groningen klaar te maken voor de toekomst. Aan de binnenstadsvisie is een uitvoeringsprogramma gekoppeld. Deze omvat zo’n 50 projecten onder de noemer Ruimte voor Jou, allen met als doel een aantrekkelijke, toegankelijke, veilige en bereikbare binnenstad voor iedereen. https://ruimtevoorjou.groningen.nl/
De ambitie
- De binnenstad voorbereiden op de toekomst
- Beter benutten van de schaarse openbare ruimte
- Toegankelijker en veiliger stad
- Kansen voor de kenniseconomie verzilveren
- Gevarieerder wonen in de binnenstad
- Een duurzame, gezonde en leefbare binnenstad https://ruimtevoorjou.groningen.nl/over
Samen met stad
- ontwikkeling deelplannen door gemeente en Stadjers samen
- we maken gebruik van Binnenstadscafé’s als ideeënplatform
- ook op stadsfestivals als Let’s Gro is de binnenstad een thema
G40-stedennetwerk
Het belangrijkste doel van het G40-stedennetwerk is het behartigen van de gezamenlijke belangen van de G40-steden op diverse beleidsterreinen richting kabinet, Eerste en Tweede Kamer en ministeries. De verschillende beleidsterreinen zijn binnen het netwerk ondergebracht in drie pijlers: de Sociale Pijler, de Pijler Economie en Werk en de Fysieke Pijler. Iedere pijler heeft een werkprogramma. https://www.g40stedennetwerk.nl/pijler/g40
De Fysieke pijler
De Fysieke pijler behartigt de belangen van de G40-steden in het fysieke domein en biedt een breed platform voor kennisontwikkeling en -uitwisseling.
De Fysieke pijler richt zich op de thema’s: Woningmarkt, Circulair bouwen, Leefomgeving en Omgevingswet, Stedelijke transformatie, Duurzaamheid en Slimme Duurzame verstedelijking en mobiliteitsvernieuwing.
De steden Almere, Tilburg, Hengelo, Delft, Dordrecht, Apeldoorn zetten extra in op de uitdagingen binnen het fysieke domein. Dit doen zij bestuurlijk als themagroep voorzitter en ambtelijk als secretaris van een themagroep. Platform 31 ondersteunt het G40 stedennetwerk met kennisontwikkeling. https://www.g40stedennetwerk.nl/pijler/fysieke-pijler
Transities en omgevingswet
Wie het over de Omgevingswet heeft, spreekt van een transitie in het fysiek domein. Waar het eerst nog ging over een wetswijziging of een stelselherziening lijkt die terminologie inmiddels niet langer passend. Maar wat is een transitie eigenlijk precies? En als de Omgevingswet om een transitie vraagt, wat betekent dat dan voor alle overheden die bezig zijn met de invoering van deze nieuwe wet? https://www.g40stedennetwerk.nl/files/2018-04/Omgevingswet-essay-Jan_Rotmans.pdf
Tijdens de bestuurlijke netwerkdagen van de G40 op 22 en 23 september 2022, hebben circa twintig wethouders zich enthousiast geuit over het initiatief om de themagroep Omgevingswet in de nieuwe periode om te vormen naar een themagroep Leefomgeving en Stedelijke transformatie
Meer informatie
- website programma Stedelijke transformatie
- kennisdossier Omgevingswet
- lees de verslagen van de G40-leerkring Omgevingswet (website van Platform31)
- kennisdossier Stedelijke vernieuwing
Stedelijke transformatie intensiveren
Nederland staat voor een grote verstedelijkingsopgave. We krijgen 1 miljoen huishoudens erbij in de komende decennia en kampen nu al met een flink woningtekort. Vooral steden staan voor grote uitdagingen, omdat daar een belangrijk deel van de woningen gaat komen.https://stedelijketransformatie.nl/
In het programma ‘Stedelijke Transformatie: meer ruimte voor wonen’ bundelen overheden, marktpartijen en kennisinstellingen de krachten om de nodige transformatie van bestaande stedelijke gebieden te intensiveren en te versnellen. Samen met onze projectpartners
Groningen: Stedelijke woningbouwopgave
Prominent vraagstuk
- Financiering van sociale woningbouw is een heikel punt: er is bijna geen rendabele business case te maken tav sociale woningbouw en de betaalbaarheid staat steeds meer onder druk.
- In bestaande wijken betekent dit wellicht sloop/nieuwbouw met toevoeging van middenhuur en koop in het midden- en hoogsegment. Zijn beleggers/ontwikkelende partijen hierin geïnteresseerd, tegen de achtergrond van de relatief lage noordelijke koopkracht en daarmee het beperkte inverdien-vermogen? Komt de samenwerking van beleggers/ontwikkelende partijen met corporaties voldoende van de grond?
- In gebieden waar de grond voornamelijk in particulier bezit is: hoe krijgen we ook hier sociale huur? Hoe krijgen woningcorporaties hier voet aan de grond, of hoe zorgen we er als gemeente voor dat hier ook sociale woningbouw wordt gerealiseerd? Het maatschappelijk draagvlak in combinatie met een adequate inpassing kunnen hier ook een vraagstuk worden.
- Wellicht zijn er financieringsconstructies te bedenken of evt. partners (ook buiten de regio) die op dit moment nog niet aangehaakt zijn, allianties die nog te smeden zijn. Bijvoorbeeld een partij als Menzis, waarbij zorg en wonen een actueel thema is.
- Op transformatielocaties is veelal sprake van veel belemmeringen als versnipperd eigendom, bodemvervuiling, dure infrastructuur als kades en bruggen. Extra belemmering daarbij is het feit dat veel van deze kosten niet meer in de grondexploitatie kunnen worden weggezet, maar vooraf vanuit de gemeentebegroting moeten worden gefinancierd.
Stedelijke transformatie – Groningen: Stedelijke woningbouwopgave
Horizon (Europees onderzoeks- en innovatieprogramma) in relatie tot bodem
Horizon is een ambitieus onderzoeks- en innovatieprogramma van de Europese Unie. Het is de opvolger van Horizon 2020. Deze pagina gaat ook in op de EU Mission ‘A Soil Deal for Europe’. EU Missions zijn nieuw voor het programma Horizon Europe voor de jaren 2021-2027. bodembeleid
Omgevingswet, Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), Crisis- en herstelwet (Chw), Wkpb, Wet milieubeheer, overgangsrecht…
GGD leefomgeving
Betrouwbare informatie over je omgeving en je gezondheid
GGDleefomgeving.nl is dé plek waar je betrouwbare informatie vindt over de invloed van je omgeving op je gezondheid. Hoe ongezond zijn vocht en schimmels in je huis? Hoe zorg je voor voldoende frisse lucht in huis? Wat moet je doen als er een asbestbrand in de buurt is? En zijn smartphones nu wel of geen risico voor je gezondheid? Op GGDleefomgeving.nl vind je kort en bondig wat we weten over risico’s. Ook vertellen we je wat je zelf kunt doen aan een (on)gezonde leefomgeving. https://ggdleefomgeving.nl/over-deze-site/
